کد مطلب:14363 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » احكام

شخصي دانشمند، تحصيل كرده ، صاحب درجات علمي بين المللي و معتقد به اصول اسلامي كه داراي فرزندذكور محجوري مي باشد; حدود سه سال قبل از فوتش يكي از بستگان نسبي و مورد اعتمادش را به عنوان قيم فرزندش انتخاب و طبق دستورالعمل اداره محترم امور سرپرستي اين پيشنهاد خود را با ذكر دقيق دلايلي كه براي خودش و زندگي آينده فرزندش مهم است كتبا به اين اداره ابلاغ كرده ، نزديكان و خانواده اش را نيز از اين انتخاب خويش مطلع مي سازد. در زمان حيات ايشان ، مخالفتي با اين پيشنهاد نه از طرف خويشاوندان و نه ازطرف اداره محترم سرپرستي مطرح نشده است . جهت تأكيد بر اين مطلب ، يك سال قبل از فوت نيز در وصيت نامه رسمي و محضري مجددا همان شخص مورد اطمينان خود را به عنوان وصي خويش و قيم فرزند محجورش انتخاب و معرفي مي نمايد و حتي تشخيص صلاحيت قيم بعدي را هم به عهده قيم منتخب خود گذاشته و ايشان رامكلف مي كند كه براي زمان بعد از فوتش با انتخاب خود، قيم شايسته اي را تعيين و معرفي نمايد. بنا به مراتب فوق ، بفرماييد:
الف . با توجه به قبول وصايت و قيموميت از ناحيه وصي و قيم منتخب آن مرحوم و اهتمام ايشان به اعمال اين وظايف طبق موازين شرعي و قانوني و بدون كوچك ترين نشانه انصراف از انجام مسؤوليت هايي كه برگردن او گذاشته شده ، جايز است بدون هيچ گونه حجت شرعي مبني بر رد صلاحيت قيم منتخب پدر محجور،خواسته مكرر اين پدر را پس از فوت ايشان ناديده گرفته ، شخص ثالثي را كه نه نسبت سببي و نه نسبت نسبي بامحجور دارد، به عنوان قيم محجور نصب كرد؟ به خصوص كه آن مرحوم اين فرد را خوب مي شناخت و ايشان رابراي قيموميت فرزند خود و وصايت خويش انتخاب نكرد.
ب . تكليف شرعي اين وصي و قيم چيست ؟ آيا اين قيم منتخب و پيشنهادي پدر، مجاز است كه به بهانه انتصاب فرد ديگري به عنوان قيم محجور، از خود سلب مسؤوليت شرعي نموده ، از اعمال وصايت وصي ، كه صراحتا شامل قيمومت و تصدي امور زندگي فرزند محجور هم مي شود; شانه خالي كند؟ (ناگفته نماند كه اين فرزند 55 ساله آن مرحوم از سال 1369 محجور شناخته شده ، پدرش در سال 1380 مرحوم شده ، زن و فرزند هم ندارد و ارث قابل توجهي به ايشان رسيده است ).

چنانكه در پاسخ مراجع معظم تقليد آمده است مادامي كه قيم تعيين شده از سوي پدر شخص محجور به وظايف شرعي و قانوني خود عمل كند عزل او شرعا جايز نيست و نمي توان ديگري را به جاي او منصوب نمود. همچنين بر قيم مزبور لازم است كه در حد قدرت و تمكن خود به وظايف خويش در خصوص اداره امورمحجور عمل كند; البته مطابق فتواي بعضي از مراجع عظام ، احتياط آن است كه وصي مزبور به حاكم شرع مراجعه نمايد تا حاكم شرع ، وي را به سمت قيمومت نصب كند. عين همين سؤال از محضر مراجع عظام تقليدنيز استفتا شده است كه در زير پاسخ هاي آنها مي آيد:
آيت الله العظمي محمدتقي بهجت
«الف . جايز نيست .
ب . مجاز نيست و در حد قدرت و تمكن بايد به وصايتي كه قبول نموده ، عمل نمايد.»
آيت الله العظمي شيخ جواد تبريزي
«در فرض سؤال شخصي كه پدر محجور او را به عنوان قيم تعيين نموده بنابر احتياط بايد به حاكم شرع مراجعه نمايد تا حاكم شرع او را براي اين جهت قرار دهد و شخص ديگر نمي تواند بدون تعيين حاكم شرع ،امور مربوط به محجور را به عهده بگيرد و در صورتي كه دسترسي به حاكم شرع يعني مجتهد جامع الشرايطنباشد شخصي كه پدر محجور او را تعيين كرده اگر فرد عادلي است از باب عدول مؤمنين مي تواند امور مربوطبه محجور را به عهده بگيرد والله العالم .»
آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي
«1 . در صورتي كه قيم به وظايف شرعي و قانوني خود عمل مي كند عزل او شرعا جايز نيست .
2 . وصي و قيم شرعي حتي الامكان بايد به وظايف خود عمل كند مگر اينكه به مانعي برخورد نمايد.»
آيت الله العظمي سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي
«كسي نمي تواند قيمي را كه پدر و يا جد پدري براي فرزند محجورش نصب كرده بركنار كرده ديگري رابراي قيمومت نصب نمايد مگر اينكه حاكم شرعي تشخيص دهد كه قيم بودن شخص منصوب از طرف پدر ويا جد پدري بر ضرر فرزند و مولي عليه است در اين صورت حاكم شرعي مي تواند شخصي را به آن قيم ضميمه نمايد تا كارها را بر صلاح فرزند محجور انجام دهند و اگر از آن طريق ممكن نيست ، مي تواند شخصي را براي قيمومت همان محجور معين كرده و نصب نمايد و از اينجا تكليف قيم مذكور هم روشن مي شود كه بايد به حاكم شرعي رجوع نمايد كه تكليف او معين شود و نمي تواند همان گونه ترك نموده و دنبال كار خود برود.»
آيت الله العظمي حسين نوري همداني
«الف . در فرض سؤال ، نصب قيم ديگري جايز نيست .
ب . بر او لازم است كه به وظيفه خود عمل نمايد.»1
_________________ پاورقي _________________
1- گنجينه آراي فقهي ـ قضايي ، مركز تحقيقات فقهي ، پاسخ 242.